Luật Quy hoạch còn nhiều câu hỏi đang bỏ ngỏ ❗

Do còn nhiều quan điểm trái chiều, Luật Quy hoạch đã được chọn là 1 trong 5 dự án luật bàn thảo tại hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách, khai mạc sáng 3/4.

Sau nhiều lần tiếp thu, dự án luật này vẫn khiến giới chuyên gia do dự về mức khả thi với đồng loạt câu hỏi còn đang bỏ ngỏ.

Nguyên Giám đốc Học viện Cán bộ quản lý xây dựng và đô thị Bùi Đức Hưng cho rằng việc xây dựng dự án Luật Quy hoạch, theo hướng tích hợp các loại quy hoạch, giao về cho 1 cơ quan quản lý chung, là không khả thi về mặt khoa học.

Ông Hưng đồng loạt câu hỏi: phạm vi, đối tượng, mục đích, content nội dung nghiên cứu của quy hoạch tích hợp này là gì? Giải pháp luận nghiên cứu dựa trên cơ sở lý thuyết và giải pháp nghiên cứu nào? Phương tiện nghiên cứu bằng gì? Kết quả và sản phẩm nghiên cứu sẽ thể hiện ra làm sao? Liệu có thể tích hợp các dữ liệu của những đối tượng quy hoạch ở các hệ quy chiếu không giống nhau, vật thể và phi vật thể, trong một hệ quy chiếu đồng hóa không? Việc triển khai lập quy hoạch tích hợp ấy, nếu phải triển khai, thì theo tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật nào? Trên thế giới và Việt Nam đã có tổ chức nào công bố quy chuẩn loại quy hoạch tích hợp ấy chưa? Và nguồn nhân lực triển khai, đã có trưởng đào tạo nào đào tạo chuyên môn về quy hoạch tích hợp này chưa? Và ai, ở ngành quy hoạch nào, được gọi là “người thiết kế” chủ trì đồ án quy hoạch tích hợp này? Đây là vấn đề chưa sinh lời giải – ông Hưng nhìn nhận.

Do vậy, không thể tích hợp hai loại quy hoạch không giống nhau là quy hoạch xây dựng và tổng quy hoạch kinh tế – xã hội, quy hoạch ngành vào cùng một hệ quy chiếu, trong một quy hoạch tích hợp – ông Hưng góp ý.

Thực trạng “loạn quy hoạch” như hiện tại, theo ông Hưng sẽ không khắc phục được nếu quy hoạch ngành, lĩnh vực không có sự cải cách về content nội dung, giải pháp, không giảm về số lượng, thậm chí tăng theo dự báo.

Phó Viện trưởng Viện Quy hoạch đô thị và nông thôn Đất nước Nguyễn Thành Hưng lập luận: hơn ai hết, các bộ là nơi nắm vững nhất hệ thống quy hoạch hiện tại thừa gì, thiếu gì và Chính phủ sẽ chỉ đạo các bộ cần loại trừ bớt những quy hoạch thừa mà các bộ đang quản lý, còn những quy hoạch mấu chốt phải giữ lại.

Thời điểm đó, vai trò của Luật Quy hoạch sẽ thể hiện rõ nhất ở việc hệ thống, sắp đặt lại các quy hoạch theo thứ tự trước sau. Đó là cách giải quyết căn cơ nhất.

Đặt một tham vọng quá lớn hoặc giải quyết quá lớn đồng bộ quy hoạch trong cả đất nước trong vài năm (theo dự thảo Luật là năm 2019, nghĩa là chỉ trong chỉ còn 3 năm nữa) là rất khó.

Ý kiến của ông Hưng là nên chăng, Luật Quy hoạch chỉ đơn giản là luật khung, tương tự như Uỷ ban Thường vụ Quốc hội đã có lần chỉ đạo trong số rất nhiều buổi họp liên quan đến dự án luật này, có nghĩa là chỉ cần sắp đặt lại các quy hoạch cho thật lô gích, loại trừ quy hoạch thừa, cấu trúc lại để hệ thống quy hoạch không còn trùng lặp, tận dụng tốt các quy hoạch đang có giá trị rất cao về mặt thực tế thì hiệu quả của luật sẽ đi sâu vào thực tiễn.

Ông Hưng cũng phân tích, thực chất của hoạt động quy hoạch là bài toán của dự báo, có thể là dự báo trong hai mươi năm, 30 năm, thậm chí 50 năm. Không có ai có thể có tài đến mức dự báo được cho sự tiến lên tổng thể đất nước chính  xác cho khoảng thời gian dài như vậy. Mặt khác, chưa chắc là quy hoạch của cấp trên đã đúng hơn, mà có khi quy hoạch cấp dưới mới “trúng”.

Nguyên Bộ trưởng Xây dựng Nguyễn Hồng Quân nhìn nhận, nói như dự thảo Luật Quy hoạch về vấn đề sắp đặt không gian kinh tế – xã hội là không chuẩn. Bố trí, sắp xếp chỉ dùng trong quy hoạch vật thể.

Theo ông, khái niệm tích hợp cũng chính là một thuật ngữ mới nhưng lại không có điều lệ nào trong dự thảo luật cập việc xử lý các quy hoạch hiện hữu và triển khai quy hoạch tương lai. Nếu phân tích và lý giải “tích hợp” là đồ án quy hoạch do Bộ Xây dựng làm rồi đưa sang Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định thì chưa ổn. Thực chất đồ án được làm như thế nào, đi vào cuộc sống hay là không, ảnh hưởng như thế nào đến dân cư chứ không phải quy hoạch ấy chưa được tích hợp, lúc này phải đem về Bộ Kế hoạch và Đầu tư thẩm định hoặc phê duyệt lại. Dự thảo cũng không có điều lệ nào phân tích và lý giải về khái niệm “tích hợp”.

Ông Quân cũng nêu ra đồng loạt câu hỏi: thực tiễn hiện tại, quy hoạch 63 tỉnh, 16 vùng đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Nếu chiếu theo dự thảo luật Quy hoạch thì những đồ án này chưa được tích hợp thì xử lý như thế nào? Kế hoạch thẩm định và phê duyệt lại buộc phải như thế nào?

Cựu Bộ trưởng cũng chú ý, về tổng quy hoạch đất nước thì bấy lâu, chỉ với Đại hội Đảng cả nước mới làm được quy hoạch này. Tư vấn không thể làm được tổng quy hoạch đất nước ấy.

Dự thảo Luật Quy hoạch nói là phải tổ chức đấu thầu cho tư vấn làm, nhưng lại không nói gì đến chủ thể là bên tư vấn này mà toàn nói do cơ quan nhà nước làm. Quy hoạch tổng thể đất nước và quy hoạch vùng cũng không luật lệ cơ quan nào tổ chức lập, chỉ đề ra luật lệ Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ là người chỉ đạo tổ chức lập. Nếu Thủ tướng, Chính phủ giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư vừa lập vừa thẩm định thì rõ nét là vô lý – ông Quân phân tích.