Màu sắc đóng một vai trò không nhỏ trong việc truyền đạt thông tin, tạo nên những tâm trạng nhất định và thậm chí tác động đến quyết định chọn lựa mà mỗi người đề ra. Trong kiến trúc, bên cạnh việc sử dụng để biểu lộ hiệu quả thẩm mỹ, Màu sắc còn được sử dụng để gợi lên những tâm trạng cụ thể. Tâm lý học Màu sắc cho thấy các sắc thái không giống nhau có thể tạo nên các hiệu ứng không giống nhau, như việc thúc đẩy tâm trạng tích cực hay gây ra tâm lý lo âu. Cũng giống như các nhân tố xây dựng tạo ra một đối tượng kiến trúc, việc vận dụng Màu sắc trên các bề mặt cũng tác động đến trải nghiệm của người sử dụng về không gian.
Màu sắc là 1 công cụ giao tiếp mạnh mẽ và có thể được sử dụng để báo hiệu hành động, tác động đến tâm trạng của người sử dụng. Xúc cảm của mọi người về Màu sắc thường mang tính cá nhân và khởi nguồn từ kinh nghiệm hoặc văn hóa của chính họ. Trong lúc nhận biết về Màu sắc có phần chủ quan, thì một vài hiệu ứng Màu sắc có ý nghĩa phổ quát.
Thực chất của Màu sắc phần đa là thể hiện tính thẩm mỹ phía bên ngoài chứ không phải biểu hiện rõ nét thực chất phía bên trong của vật thể. Từ rất lâu, sự kỳ diệu của Màu sắc đã đóng một vai trò không thể không có trong cách tiếp xúc của con người đối với không gian vòng quanh. Ví dụ, xúc cảm về không gian cần truyền tải của một lớp học khác với TTTM; một không gian nghe nhìn khác với 1 dây chuyền sản xuất công nghiệp…
Nhận biết về Màu sắc
Trong không ít thập kỷ qua, các quan sát thực nghiệm và nghiên cứu khoa học đã chứng tỏ rằng phản ứng của con người trong hệ sinh thái kiến trúc chiếm mật độ lớn dựa trên nhận biết cảm tính về Màu sắc, và như bất kì nhận biết cảm tính nào, nó có các hiệu ứng mang tính biểu tượng, liên tưởng và xúc cảm. Đây cũng chính là những để tâm đến mà KTS cần quan tâm trong mục đích thiết kế để bảo vệ sức khỏe tâm lý và sinh lý của người dùng trong hệ sinh thái nhân tạo của họ.
Một góc nhìn mà các nhà thiết kế cần đặc biệt chú ý trong việc sử dụng bảng mầu là suy xét sự khác lạ về văn hóa trong ý nghĩa Màu sắc. Giả dụ, trong gần như tất cả các nền văn hóa phương Tây, mầu trắng có liên quan đến sự ngây thơ và màu tối đen có liên quan đến cái chết và tang tóc; thì trong những nền văn hóa khác, nhất là Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc và một vài nước châu Á, mầu trắng có liên quan đến cái chết và tang tóc, và thậm chí là đen đủi. Điều quan trọng là phải suy xét người sử dụng sản phẩm tới từ đâu để có thể truyền đạt đúng thông điệp mà mình ước muốn.
Ý nghĩa về tâm lý của những mầu chính
Mỗi Màu sắc được gắn kết với những xúc cảm không giống nhau, việc sử dụng Màu sắc trong thiết kế có thể tác động đến xúc cảm và tâm trạng của các người xem các bảng mầu đó. Sử dụng Màu sắc 1 cách sắc sảo có thể cải thiện trải nghiệm của người sử dụng và tăng các hành vi theo ước muốn 1 cách đáng kể. Mặc dù thế, ý nghĩa của Màu sắc có thể thay đổi theo từng nền văn hóa, theo từng cá nhân, theo tiềm thức, theo độ tuổi… Bởi vậy, khi để tâm đến về Màu sắc trong thiết kế, chúng ta thường không thể đáp ứng nhu cầu của từng cá nhân mà cần phải hướng đến những trải nghiệm về Màu sắc tác động đến đại đa phần người sử dụng theo cùng 1 cách.
Các mầu không giống nhau có thể tác động đến xúc cảm lệ thuộc phần đa vào độ sáng, sắc độ, tông mầu của Màu sắc. Mầu ấm có thể gợi lên những xúc cảm khác với mầu lạnh và mầu sáng có thể tạo cảm nhận khác với mầu nhạt.
Sau đây là một vài hiệu ứng tâm lý về Màu sắc thường có trên cảm nhận của người dùng khi trải nghiệm trong một không gian.
Mầu xanh dương: Gợi lên cảm nhận bình tĩnh và tin cậy. Truyền cảm nhận tích cực, tự tin và bảo mật. Nó thường dùng trong một vài không gian như: các cơ quan ngân hàng, công sở…
Mầu vàng: Thể hiện sự lạc quan, tò mò, tươi vui và bầu không khí tươi đẹp. Trong thiết kế, nó thường dùng để cuốn hút sự quan tâm 1 cách tràn trề sức mạnh và thoải mái, thường được dùng trong những không gian thương mại hoặc nhà hàng để cuốn hút sự quan tâm của người đi dạo.
Mầu đỏ: Thể hiện năng lượng, sự phấn khích, sự thúc đẩy. Bởi vậy, nó thường dùng trong những shop hoặc shop đồ ăn nhanh.
Mầu xanh lá cây: tượng trưng cho sức khỏe, sự mở đầu mới, gợi lên sự yên tĩnh, thanh thản và hạnh phúc. Nó thường dùng trong những không gian liên quan đến sức khỏe, giả dụ như bệnh viện, trung tâm thư giãn…
Mầu cam: Để cho bạn cảm nhận thấy tràn trề sức mạnh, sự sáng tạo, hưng phấn và sự nhiệt tình. Nó thường dùng trong hệ sinh thái sáng tạo, giả dụ như công sở, studio và trường học…
Kết luận
Màu sắc là 1 phần quan trọng trong việc tạo nên trải nghiệm tích cực cho tất cả những người dùng. Nó không những quan trọng về mặt thẩm mỹ mà còn có tầm quan trọng lớn về mặt tâm lý. Một tâm trạng tích cực góp thêm phần củng cố hệ thống phòng thủ của thân thể chống lại bệnh tật, trong lúc một khung xúc cảm tiêu cực sẽ làm suy giảm hệ thống miễn dịch. Hãy sử dụng Màu sắc 1 cách để tâm đến khi can thiệp vào môi trường cảnh quan bạn.
ThS.KTS Huỳnh Thị Hồng Thúy
Khoa Kiến trúc, Trường ĐHXD Miền Tây
Tài liệu tham khảo:
[1] An An (11/01/2014). Người Việt sắp được thường thức món kem của tỷ phú Warren Buffett <https://www.doisongphapluat.com/kinh-doanh/thi-truong/nguoi-viet-sap-duoc-thuong-thuc-mon-kem-cua-ty-phu-warren-buffett-a17672.html>. Xem 05/09/2022.
[2] Bích Châu (15/08/2014). Cách trang trí villa sang trọng với gam mầu tím <https://giadinhvietnam.com/cach-trang-tri-biet-thu-sang-trong-voi-gam-mau-tim-d22830.html>. Xem 05/08/2022.
[3] Huệ Chi (20/03/2018). C.P. Việt Nam dự kiến mở 2.000 shop đồ ăn nhanh. <https://www.brandsvietnam.com/14959-CP-Viet-Nam-du-dinh-mo-2000-cua-hang-thuc-an-nhanh>. Xem 15/08/2022.
[4] Phạm Duy (12/10/2019). MBBank báo lãi sau thuế của ngân hàng mẹ đạt hơn 2.272 tỷ VNĐ Quý 3/2019. <https://viettimes.vn/mbbank-bao-lai-sau-thue-cua-ngan-hang-me-dat-hon-2272-ty-dong-quy-3-2019-369412.html >. Xem 08/09/2022.
[5] Thảo Nguyên (05:30 02/11/2016) . Những shop bách hóa “khủng” lừng danh trên thế giới. <https://kienthuc.net.vn/nha-dat/nhung-cua-hang-bach-hoa-khung-noi-tieng-tren-the-gioi-776232.html#p-3>. Xem 08/08/2022.
[6] Trang Phạm (11/04/2019). Top 5 bệnh viện tư nhân quá tốt tại Thành Phố Hồ Chí Minh. <https://top10tphcm.com/top-benh-vien-tu-nhan-tot-nhat-tai-tp-ho-chi-minh>. Xem 12/08/2022.
[7] (29/03/2022). 4 Cách chọn mầu sơn trường học giúp phát triển tâm trí học sinh. https://nipponpaint.com.vn/vi/tin-tuc/meo-son-nha/mau-son-truong-hoc. Xem 12/08/2022.
[8] Đ. Thắng – K. Chung (20/04/2019). Trải nghiệm Hoàn Mỹ với khu điều trị Nhi cao cấp của Bệnh viện Quốc tế Vinh. < congannghean.vn/gia-dinh-xa-hoi/201904/trai-nghiem-hoan-my-voi-khu-dieu-tri-nhi-cao-cap-cua-benh-vien-quoc-te-vinh-850373/>. Xem 12/08/2022.
[9] Tin BIDV Bắc Hải Dương lịch sử phát triển BIDV. <http://bidv.chilinh.vn/2012/12/lich-su-phat-trien-bidv.html>. Xem 05/09/2022.
[10] FunderMax Panels in Shopping Centers and Malls fundermax. <https://www.archdaily.com/catalog/us/products/12244/fundermax-in-shopping-centers-and-malls-fundermax >. Xem 05/08/2022.
Thêm nhiều thông tin hấp dẫn với BdsNhaDat.com.vn ✔
T.H
