Lời giải nào cho quy hoạch cải tạo, chỉnh trang điểm dân cư đô thị tại Quận Nam Từ Liêm ✅

Hiện trạng công tác quy hoạch cải tạo, chỉnh trang điểm người dân đô thị tại quận Nam Từ Liêm

Trước lúc Quy hoạch chung thủ đô TP Hà Nội được tùy chỉnh, huyện Từ Liêm nằm khu vực phía Tây thủ đô TP Hà Nội, là 1 huyện có vận tốc đô thị hóa và đầu tư xây dựng rất cao. Các điểm người dân đô thị tại quận Nam Từ Liêm đa số có nguồn gốc từ các làng, xã nông nghiệp, dân cư sống quần cư lấy các điểm sinh hoạt văn hóa như cây đa, bến nước, sân đình là hạt nhân.

Hiện tại trên địa phận Quận có 14 điểm người dân đô thị chiếm S diện tích khoảng 800 ha, trong đó có 03 hình thái tổ chức người dân như sau:

1. Các điểm người dân đô thị xuất phát từ các điểm người dân nông thôn, làng xóm cũ, phát triển tự phát và chưa được kiểm soát nghiêm ngặt trong công tác quản lý đất đai, tỷ lệ, tầng cao xây dựng, hệ thống hạ tầng: Giao thông, cấp thoát nước, chiếu sáng chưa đáp ứng được quy chuẩn của đô thị;
2. Các điểm người dân đô thị nông thôn xen cấy các dự án phát triển khu nhà ở mới. Hiện trạng trên dẫn tới sự bất cập chênh lệch giữa làng xóm hiện hữu và các khu vực xây dựng mới, thiếu sự liên kết trong cảnh quan kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật chưa được khớp nối…tạo lên nhiều vấn đề bất cập trong công tác quản lý tại địa phương;
3. Các điểm người dân đô thị xây dựng mới theo quy hoạch chi tiết;

Các điểm người dân đô thị trên được tích hợp vào cấu trúc đô thị qua quá trình phát triển rộng mở đô thị, rộng mở hành chánh của TP. Do được tích hợp 1 cách tự nhiên, không được quy hoạch trước nên phần nhiều các khu người dân này không thể đáp ứng được quá trình tăng thêm tỷ lệ xây dựng, hệ thống đường, ngõ và hạ tầng thoát nước không đáp ứng được nhu cầu, điều kiện vệ sinh hệ sinh thái ở xuống cấp nghiêm trọng, không đáp ứng được các yêu cầu cuộc sống đô thị văn minh…Do hệ thống cấu trúc đường làng xóm cũ rất chật hẹp, tỷ lệ xây dựng hai bên đường cao nên rất khó upgrade nâng cấp rộng mở, việc tiếp xúc đối với xe cơ giới trong những trường hợp cấp bách không bảo đảm, dẫn đến các nguy cơ ẩn chứa mất an toàn, nhất là an toàn cháy và nổ. Việc san lấp các hồ ao, kênh mương, không gian xanh… để lấy đất xây dựng làm cho điều kiện vệ sinh hệ sinh thái xuống cấp. Việc xây dựng các dự án KĐT mới với cos nền xây dựng cao hơn các khu vực làng xóm cũ vòng quanh cũng dẫn đến nguy cơ ngập úng cục bộ cho những khu vực này.

Sau thời điểm Quy hoạch chung thủ đô TP Hà Nội được Thủ tướng chính phủ phê duyệt năm 2011, đặc biệt sau thời điểm thành lập năm 2013 theo Nghị quyết132/NQ-CP của Chính phủ, Quận Nam Từ Liêm – một địa phương còn làng, còn xã, mà chỉ sau 1 đêm đã trở thành phố, thành phường của một đô thị. nhưng thực trạng phổ biến tại các điểm người dân đô thị tại đây vẫn chính là vấn đề: Thừa nhà ở, thiếu hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật chưa bảo đảm, chất lượng hệ sinh thái ở còn hạn chế, thiếu kết nối với hệ thống hạ tầng thành phố, hạ tầng công cộng.

Nhằm nâng cao hiệu quả quản lý đô thị trong năm 2018, quận Nam Từ Liêm đã tập trung lập, thẩm định, phê duyệt các đồ án quy hoạch 1/500 các điểm người dân đô thị trên địa phận quận. Cụ thể: Đã phê duyệt nhiệm vụ và tổ chức thẩm định 6 đề án quy hoạch chi tiết tại các phường Xuân Phương, Phương Canh, Mỹ Đình 1, Mỹ Đình 2, Trung Văn (3 đồ án); 8 đồ án quy hoạch còn lại trên địa phận các phường: Phương Canh, Tây Mỗ, Đại Mỗ, Cầu Diễn, Phú Đô, Mễ Trì, quận đã có văn bản report báo cáo UBND Thành phố suy xét, phê duyệt danh mục để thực hiện làm theo văn bản số 1640/UBND-QLĐT ngày 25/7/2018. Công tác quản lý về hệ sinh thái cũng được quận quan tâm và đạt hiệu quả tích cực.

Lời giải nào cho quy hoạch các điểm người dân đô thị tại quận Nam Từ Liêm?

Đây là bài toán đô thị hóc búa nhất mà trong không ít năm qua chưa có lãi giải chung nào cho việc quy hoạch các điểm người dân đô thị trên địa phận TP Hà Nội. Mặc dù thế với hiện trạng, đặc điểm và xác định phương hướng phát triển quy hoạch Thủ đô, quận Nam Từ Liêm đề ra một vài lời giải quy hoạch các điểm người dân đô thị trên địa phận quận theo tiêu chuẩn: “Xanh – Sạch – Đáng sống”.

1. Đối với các điểm người dân hiện hữu có nguồn gốc phát triển từ các làng xã nông nghiệp, trước lúc có các phương pháp về quy hoạch cần phải có các phương pháp mạnh để quản lý hoạt động xây dựng tại các khu vực làng xóm cũ như: Quản lý các khu đất công, đất nông nghiệp, việc phân tách thửa đất, quản lý chiều cao, tỷ lệ xây dựng công trình, quản lý việc san lấp hồ ao, xâm chiếm các không gian công cộng…nhằm giảm sức ép hạ tầng tại các khu vực này.

Về phương pháp quy hoạch: Chủ yếu tập trung vào các phương pháp cải tạo nhằm cải thiện chất lượng hệ sinh thái ở gồm có:

• Rà soát quỹ đất công, đất nông nghiệp để xác lập các không gian công cộng như quảng trường, công viên nhỏ là hạt nhân lõi của những điểm người dân đô thị trên cơ sở các không gian chưa xây dựng như: ao, hồ, đất do cộng đồng làng xã cũ quản lý (quán, điếm…), không gian bên phía trong các điểm di sản lịch sử – văn hóa… Đây là nơi tập trung các hoạt động văn hóa, Sport thể thao, các event sự kiện văn hóa lễ hội diễn ra vào các dịp nghỉ lễ tết hàng năm. Ý tưởng này không mới nhưng việc sắp xếp quy hoạch được không ít “lõi xanh” tại khu người dân, có thể phối hợp với các công trình tôn giáo như đình, chùa, nhà thờ (không gian mở, không xây dựng hàng rào), nhà văn hóa tổ dân phố hoặc các TT TM, siêu thị nhỏ bằng các hệ thống đường làng ngõ xóm nhỏ lát đá sẽ cải thiện đáng kể không gian cảnh quan kiến trúc, hệ sinh thái sống người dân đô thị. Việc sinh hoạt của dân cư sẽ theo như hình thức hướng nội, phần nào sẽ tiết giảm các áp lực về giao thông, hạ tầng xã hội trong khu vực. Bên cạnh vai trò là các không gian sinh hoạt cộng đồng, đây còn là các không gian thoát người khi xảy ra các sự cố đáng tiếc như: Hỏa hoạn, động đất…
• Vận động, tuyên truyền nhân dân trong công tác đền bù GPMB, tạo các quỹ đất tại “lõi” khu người dân để đầu tư xây dựng các điểm công viên, sân chơi, vườn hoa phối hợp nghiên cứu quỹ đất tái định cư tại các khu vực vành đai điểm người dân đô thị để bảo đảm quyền lợi cho tất cả những người dân.
• Cải tạo, upgrade nâng cấp hệ thống hạ tầng: Đường đi, hệ thống thoát nước, đi ngầm hệ thống cấp điện và viễn thông, quy hoạch đấu nối các trục đường, ngõ chính của khu ở với hệ thống đường đô thị. Có phương pháp quản lý cos nền xây dựng trên toàn địa phận, tránh việc xây dựng có nền xây dựng quá cao tại các địa điểm cục bộ (các KĐT mới, công trình xây dựng mới), làm tác động đến khả năng thoát nước trên toàn địa phận, đặc biệt tại các khu làng xóm cũ.
• Coi trọng nghiên cứu các vịnh giao thông, điểm tiếp xúc cho xe cứu hỏa, xe taxi tiếp xúc các khu người dân mật đô cao, sắp xếp các điểm trông giữ xe giáp các trục đường giao thông chính và các tuyến phố lớn xuyên tâm các điểm người dân đô thị, giao thông khu vực chủ yếu dành riêng cho phương tiện cơ giới nhỏ hoặc sắp xếp một vài khu vực chỉ dành cho tất cả những người đi dạo.
• Khoanh vùng, cải tạo, upgrade nâng cấp hệ thống các di sản văn hóa-lịch sử gắn liền với hệ thống không gian công cộng, thiết chế văn hóa – Sport thể thao khu vực (nhà văn hóa khu người dân, sân Sport thể thao..).
• Nghiên cứu phương pháp kết nối không gian cảnh quan kiến trúc, hạ tầng kỹ thuật giữa những khu làng xóm cũ và khu người dân phát triển mới bằng các vùng “đệm” như không gian cây cối, vườn hoa, các công trình văn hóa cộng đồng…

2. Đối với các khu người dân quy hoạch phát triển mới: Một tồn tại lớn trong công tác quy hoạch các KĐT mới hiện tại đấy là việc thiếu hụt các cơ sở khoa học trong công tác tổ chức không gian khu ở và dự báo nhu cầu phát triển. Các KĐT mới được quy hoạch chủ yếu theo các tiêu chuẩn quy hoạch xây dựng tối thiểu bắt buộc và ý đồ thương mại của những chủ đầu tư, thiếu các nghiên cứu khoa học bài bản về một “Mô hình quy hoạch tiểu khu ở” thích hợp với yêu cầu và thực tế phát triển của thủ đô dẫn đến thực trạng phổ biến: Tỷ lệ sử dụng rất cao trong lúc thiếu hạ tầng xã hội, hạ tầng kỹ thuật chưa bảo đảm, chất lượng hệ sinh thái ở còn hạn chế, thiếu kết nối với hệ thống cơ sở giao thông công cộng.

Cần phải có các nghiên cứu bài bản về “Mô hình quy hoạch các tiểu khu người dân TP Hà Nội” trên cơ sở kế thừa các di tích nghiên cứu của thế giới và TP Hà Nội về quy hoạch các tiểu khu ở để tùy chỉnh, đúc kết cho điều kiện Việt Nam và TP.TP Hà Nội để từ đấy đề ra các Mô hình quy hoạch khu người dân riêng, thích hợp với các Quy chuẩn quy hoạch – kiến trúc, tập quán lối sống sinh hoạt riêng của người TP Hà Nội (thích hợp với tinh thần của Luật Thủ đô) trong đó kiểm soát nghiêm ngặt về quy mô, tỷ lệ sử dụng, điều kiện hạ tầng (kỹ thuật-xã hội), không gian công cộng, không gian xanh, bảo vệ di tích văn hóa-lịch sử, các di tích của cộng đồng làng xã ven đô… nhằm mục đích bảo đảm chất lượng hệ sinh thái sống “văn minh-xanh-sạch-đẹp” và có bản sắc riêng cho những điểm người dân của TP Hà Nội nói chung và quận Nam từ Liêm nói riêng.

Điều đặc biệt quan trọng trong công tác quy hoạch điểm người dân đô thị là sự vào cuộc của tất cả hệ thống chính trị và sự tích cực của dân cư.Triển khai xây dựng các phường đạt chuẩn văn minh đô thị theo 3 nhóm tại bảng nhận định xếp hạng của Đề án: Nhóm 1 (Mỹ Đình 1, Cầu Diễn), nhóm 2 ( Phú Đô, Phương Canh, Mỹ Đình 2, Tây Mỗ), nhóm 3 (Xuân Phương, Trung Văn, Mễ Trì, Đại Mỗ), UBND quận tập trung kêu gọi các nguồn đầu tư lớn trong và ngoài quận để từng bước modern hiện đại hoá đô thị. Tranh thủ cơ chế hỗ trợ đầu tư của của TP để xây dựng, kiến thiết lại hạ tầng, các công trình công cộng, công trình phúc lợi xã hội. Tăng cường trào lưu “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá”. Tập trung xây dựng các danh hiệu Gia đình văn hoá, tổ dân phố văn hoá, cơ quan, đơn vị, kinh doanh đạt chuẩn văn hoá. Tiếp tục thực hiện triển khai nâng cao chất lượng nếp sống văn hoá, văn minh đô thị, triển khai tốt 2 bộ quy tắc ứng xử của UBND Hà Nội. Lồng ghép các tiêu chuẩn văn minh đô thị chưa đạt, đạt ở mức thấp làm mục đích, nhiệm vụ trong content nội dung thực hiện triển khai đồ án. Rà soát, bổ sung Quy ước tổ dân phố cho thích hợp hơn với tình hình phát triển của địa phương trong giai đoạn mới.

ThS. KTS Hoàng Minh Hải – Trưởng phòng Quản lý đô thị quận Nam Từ Liêm.

(Bài đăng trên TCKT số 03-2019)