Đô thị “sống tốt” níu giữ những bước chân của dân cư đến ở và sinh sống, lôi cuốn những nhà đầu tư, níu giữ bước chân khách du lịch và nếu thật sự thu hút, nó sẽ bắt người ta phải trở lại nhiều lần. Nhiều giả dụ cho ta thấy, trên thế giới hiện có rất nhiều đô thị như thế như: Québec, Vancouver (Canada) London, Birmingham (Anh), Paris (Pháp)… nội địa cũng có rất nhiều ví vụ: Thành Phố Hồ Chí Minh, TP Đà Nẵng, TP Vũng Tàu… Với sức hút thúc đẩy tăng trưởng kinh tế – xã hội, tạo ra sự tăng thêm cơ học về dân số… có thể khẳng định đây là những đô thị “sống tốt”.
1.
Đô thị “sống tốt” phải có sự thu hút của phần “cứng”: Nằm tại địa lý tốt, có quy hoạch xây dựng tốt, có sự ưu đãi của thiên nhiên…
Đô thị “sống tốt” phải nhận được sự thu hút của phần “mềm”: Đấy là nếp sống, văn hóa, văn minh đô thị, thể chế quản lý đô thị, hệ sinh thái xã hội đô thị, thời cơ phát triển …
Cả hai nhân tố trên đều quan trọng.
Trong sự thu hút của phần “cứng” có vai trò vô cùng quan trọng của quy hoạch xây dựng và xây dựng phát triển đô thị, trong đó quy hoạch xây dựng phải đi trước một bước.
Với các tiêu chuẩn trên, dưới góc độ “sống tốt” để nhận định TP Thái Nguyên là đô thị đang phát triển, mở đầu bằng đầu tư xây dựng khu công nghiệp Gang Thép bắt đầu vào năm 1959, đến năm 1962 Thái Nguyên được công nhận là thành phố, đến 1996 được đô thị loại III trực thuộc tỉnh, lên đô thị loại II vào năm 2002 và là đô thị loại I trực thuộc tỉnh vào năm 2010. TP Thái Nguyên có ưu thế về địa điểm địa lý cùng với ưu thế về phong cảnh, về quỹ đất, sự lôi cuốn nhân lực… đã tạo cho chính mình một địa thế trung tâm cấp vùng. Mặc dù thế, với sự tiến lên của đô thị TP Thái Nguyên, trong khoảng thời gian qua có quan điểm cho rằng chưa modern hiện đại, chưa bản sắc, chưa xứng tầm… Phải chăng, đấy là lỗi của quy hoạch xây dựng?
2.
Thành lập từ thời điểm năm 1962, nhưng đến năm 1996, lần trước tiên quy hoạch chung TP Thái Nguyên mới được lập. Đến năm 2005, đồ án quy hoạch chung được tùy chỉnh, xác định phương hướng phát triển tới 2020; Do yêu cầu thực tiễn khách quan, năm 2013 đồ án tùy chỉnh lần 2 được lập và phê duyệt vào tháng 12/2016. Các đồ án ấy đã làm cơ sở cho đô thị TP Thái Nguyên nhận được bộ mặt như hôm nay.
Ở đây, không tiếp xúc vấn đề chất lượng của những đồ án quy hoạch, nhìn nhận dưới con mắt khách quan, không gian đô thị TP Thái Nguyên hiện hữu ít có được lời khen nhận định là thành phố đẹp, thành phố đáng nhớ, dù rằng xây dựng TP Thái Nguyên phát triển nhanh, chúng ta đã có quỹ đô thị, quỹ xây dựng không phải là nhỏ. Vai trò của quy hoạch xây dựng phải đi trước một bước, làm tiền đề cho sự tiến lên. Đến năm 1996 mới có đồ án quy hoạch chung để quản lý và xây dựng. Tuy có rất nhiều nguyên nhân, nhưng sau 34 năm điều này mới được triển khai thì quả là chậm so với yêu cầu thực tiễn.
Thời hạn quy hoạch chung theo luật lệ là 20 – 25 năm, đồ án tùy chỉnh quy hoạch chung xây dựng TP Thái Nguyên lần đầu là sau 9 năm, năm 2005 với tiêu chuẩn phát triển đến năm 2020 và đến năm 2016 có nghĩa là sau 10 năm tiếp sau đã được lập và phê duyệt tùy chỉnh lần thứ hai với tiêu chuẩn nhắm tới năm 2035. Việc lập lại là cấp bách để bảo đảm sự thích hợp yêu cầu thực tế và đáp ứng tiêu chuẩn phát triển. Ở đây, “tầm nhìn” và chất lượng trong những đồ án là vấn đề cần suy xét.
3.
TP Thái Nguyên đang được tạo thành trên cơ sở các đồ án được duyệt, nhưng TP quả là thiếu các trục giao thông chính của đô thị; trục xuyên suốt Bắc – Nam là đường Dương Tự Minh – Bắc Kạn – CMT8 chỉ khiêm tốn ở mặt cắt tối thiểu 27m – 30m (theo tiêu chuẩn có thể rộng đến 80m). Trục đường Lương Ngọc Quyến – đường Thống Nhất tựa như vậy nó có 27m. Đoạn rộng nhất của giao thông đô thị thành phố là đường Đội Cấn cũng chỉ rộng 66m, dài 750m.
Sắp tới, khi cầu Bến Tượng hoàn tất, đem vào vận hành còn chưa dự báo được việc kết nối giao thông sẽ ra làm sao? Sự xung đột về giao thông giữa nút vào cầu và đường Bến Tượng rất dễ dàng xảy ra. Trục ngang chính của thành phố là đường Hoàng Văn Thụ hiện rộng 41m, theo tiêu chuẩn nó có thể rộng từ 70m đến 80m, ở 2 đầu lại thắt lại là đường Quang Trung hiện rộng 27m, đường Bến Oánh 22,5m, theo tiêu chuẩn thì mặt cắt của trục này tối thiểu là 30m, tối đa phải đạt được là 80m; Trục mới là đường Việt Bắc mới được đầu tư, là 1 con đường đẹp, ta ước mơ từ rất lâu, nhưng đáng lẽ phải là 46m giờ chỉ đơn giản là 22,5m với vỉa hè giáp đường tàu khô giòn chỉ với 4m, không cây cối. Đi trên đường Hoàng Văn Thụ, một loạt “họng” giao thông để chờ nhưng không được kết nối với đâu cả. Đó chính là hiện tượng chúng ta thiếu đường nội thị, hiệu ứng phường “rỗng bụng”, “làng” trong khu phố là hệ lụy tất yếu mà việc khai thác quỹ đất lại không hiệu quả. Với đa số nguyên nhân trên, việc tắc đường, xung đột giao thông của thành phố cũng chính là chuyện tất nhiên phải xảy ra, dù rằng dân số đô thị ở Thái Nguyên chưa đúng là đông.
4.
TP Thái Nguyên đang phát triển về phía Đông, con sông Cầu sẽ là chủ thể của đô thị – Đấy là cái được của đồ án quy hoạch 2016 đã tùy chỉnh so với các đồ án trước, hi vọng chúng ta sẽ sở hữu đô thị modern hiện đại, bản sắc, nhận được thành phố nhìn ra sông, nhưng hình như 2 công viên mỗi khu rộng 100ha bên phía Đông, quy hoạch trước đã được tùy chỉnh về phía Động Linh Sơn và về phía phường Cam giá, xã Đồng Liên thì phải. TP Thái Nguyên vốn được xem là thiếu cây cối đô thị, cây chưa có bản sắc, nhất là chưa có công viên. Một TP không có công viên là TP thiếu sức sống và do đó sẽ thiếu độ thu hút, lôi cuốn để phát triển.
TP Thái Nguyên có đường cao tốc xuyên thẳng qua giữa thành phố về mặt hình học. Sự kết nối Đông – Tây giữa hai nửa thành phố chỉ với thể bằng cầu vượt, cầu chui. Đường Bắc Sơn kết nối lên Núi Cốc, chắc chắn sẽ phải làm điểm giao với đường cao tốc, vì điểm giao Thịnh Đán chỉ với 4 làn xe và toàn tuyến chỉ với 14 cống chui rộng 3,75m. Chưa kể là đường cao tốc chiếm mất quỹ đất đô thị (mất khoảng 200ha) và chi phí chắc không nhỏ khi làm đường gom mà hiệu quả không cao về mặt phát triển không gian đô thị. Đành rằng tuân thủ quy hoạch giao thông đất nước, nhưng sao ta không dự báo “tầm nhìn” tránh về phía Đông hoặc phía Tây, có thể đến năm 2035 hoặc xa hơn, vừa có thời cơ phát triển đô thị tốt, vừa là thời cơ cho sự tiến lên cho các khu vực có đường tránh xuyên qua. Hiện đường tránh của ta lại xuyên qua giữa “nhà”.
TP Thái Nguyên phát triển bắt đầu từ công nghiệp nặng, ta nhận được khu công nghiệp Gang Thép Thái Nguyên, nhà máy Cán thép Gia Sàng, Nhà máy điện Cao Ngạn, Mỏ than Khánh Hòa… ta nhận được sự tiến lên, nhưng về quy hoạch thì có vấn đề: Trước mặt có khu Gang Thép, sau lưng có nhà máy điện, giữa đô thị có Cán thép Gia Sàng – Đã có lần có những giai đoạn bụi công nghiệp trùm lên không gian ở và không khí đô thị (dù rằng chưa có số liệu đo). Có lẽ cũng cần cho 1 “tầm nhìn” trong quy hoạch xây dựng phát triển thành phố. Việc di dời các khu công nghiệp ra khỏi TP là tất yếu trong tương lai, các nước công nghiệp phát triển đều phải kinh qua. Các vấn đề như: Tái sinh khu đất thải mỏ than Khánh Hòa, giao thông tĩnh nội đô (bãi đỗ xe), vỉa hè đô thị, điểm cây cối, mặt nước nội đô… cũng chưa khi nào được để nghiên cứu thấu đáo để giải quyết triệt để bài toán này.
5.
Các nhân tố phần “cứng”, phần “mềm” liên quan đến quy hoạch xây dựng TP Thái Nguyên là vấn đề lớn, mang tính chất bao phủ, cần một tầm nhìn xuyên suốt, dài hạn. Trong giới hạn một bài báo, chỉ với thể “tiếp xúc” sới nên vài ý, làm rõ hơn trách nhiệm của quy hoạch xây dựng cùng những người quản lý, những người làm nghề và cộng đồng. “Phát triển TP Thái Nguyên vững chắc, modern hiện đại, xứng tầm là Trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa, giáo dục, y tế, du lịch, dịch vụ của tỉnh Thái Nguyên và vùng trung du miền núi Bắc Bộ, để Thái Nguyên thành vùng kinh tế trọng điểm Bắc thủ đô TP Hà Nội và trong tứ giác tăng trưởng kinh tế ở phía Bắc” – Content nội dung này luôn được nêu trong những nghị quyết và trong quyết định của những đồ án quy hoạch được duyệt. Chúng ta có chủ trương thực sự là điểm tựa, vấn đề còn lại là chuyên môn sâu về quy hoạch xây dựng, cần các người làm nghề tham mưu đúng để lãnh đạo có những chủ trương quyết sách thích hợp – Để chúng ta có 1 đô thị lôi cuốn, đô thị “Sống tốt”, tạo động lực để TP Thái Nguyên phát triển vững chắc.
KTS Nguyễn Văn Cường
Ảnh: Trần Hải Hưng
(Bài đăng trên TCKT số 9-2017)
Thêm nhiều thông tin hấp dẫn với BdsNhaDat.com.vn ✔
T.H
