Nghẽn tắc từ tầm nhìn quy hoạch ⭐

Trình trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội về cơ chế đặc điểm cho thủ đô thành phố Hà Nội để giải cứu những bất cập ắch tắc giao thông và hạ tầng quá tải, Bí thư thành phố Hà Nội Hoàng Trung Hải nói như trải lòng: thành phố Hà Nội đang trông thấy thảm họa đang tiến dần tới mình mà dường như không biết làm ra làm sao!

Rõ nét là Thủ đô đang rất cần tiền, nhiều tiền cho những dự án giao thông lớn. Tính ra trước mắt phải có trong tay tới 50 nghìn tỷ VNĐ! Thì đó đầu tư dự án đường sắt đô thị Nam Thăng Long – cảng hàng không Nội Bài khoảng 30 nghìn tỷ, thì đây dự án vành đai Hoàng Cầu – Voi Phục hơn 9.700 tỷ. Không dừng lại ở đó còn tới 4 dự án đầu tư nhóm A với 15 nghìn tỷ và 7 dự án PPP với 40 nghìn tỷ VNĐ, xem ra toàn các dự án khẩn cấp! Người hàng đầu thành phố Hà Nội kiến nghị cho TP cơ chế phân cấp ủy quyền phê duyệt chủ trương cho cả loạt những dự án này! Lãnh đạo Quốc hội, lãnh đạo các bộ ngành đều chia sẻ với những thử thách trở ngại của thành phố Hà Nội, vẫn cứ mong thành phố Hà Nội phải tư duy mới hơn.

Rõ nét yêu cầu của Thủ đô đều là những cấp thiết. Bởi thành phố Hà Nội nghẽn tắc giao thông, thành phố Hà Nội hạ tầng quá tải mà người dân cứ đổ xô về thành phố Hà Nội mỗi năm càng ngày càng nhiều, thảm họa đang tiến dần, đang như hẹn trước là khó tránh!

Nhưng cũng từ câu truyện thành phố Hà Nội cần cơ chế đặc điểm, kiến nghị Quốc hội phê duyệt ngân sách để tháo gỡ cho những dự án giao thông, cho 8 tuyến tàu điện ngầm dài hơn 300km với tất cả núi tiền, trong lúc ngân sách đất nước đang trở ngại, lại bật ra những vấn đề mà dư luận đang bàn tới bàn lui.

Phải nhìn lại tổng quy hoạch Thủ đô đã xây dựng căn cơ bài bản chưa? Làm những gì cũng nên bắt đầu từ quy hoạch. Dự án càng lớn bạc tiền đầu tư, càng phải suy nghĩ đến kỹ càng. Nếu như không suy nghĩ đến kỹ lưỡng, thì “bỏ tiền” vào sẽ càng thêm lãng phí, mà mục đích ý tưởng lại không phải như ước muốn.

Hãy nhìn bức tranh quy hoạch Thủ đô được xây dựng thế nào! Nói thẳng là đang nhiều tồn tại, bất cập. tiến sĩ.KTS Đào Ngọc Nghiêm – người từng 1 thời giữ trọng trách KTS thiết kế trưởng Hà Nội đã mổ xẻ và chỉ thẳng lý do gốc rễ của nghẽn tắc giao thông của thành phố Hà Nội. Đây chính là do quy hoạch xây dựng chồng chéo và nắn vuốt, tùy chỉnh loạn xạ. Ai hay thành phố Hà Nội có quy hoạch chung đến năm 2025, tiếp nối có quy hoạch chung xây dựng đến 2030 tầm nhìn 2050 họp mặt, hội thảo, tham vấn chả ít! Thiết nghĩ từ quy hoạc tổng thể đó, mở dự án, công trình gì toàn bộ phải bám vào quy hoạch đó triển khai cho nghiêm. Nào ngờ quy hoạch ngành như GTVT lại tùy chỉnh lại cả 2 cái quy hoạch trên đã vạch ra? Ai biết, ai ngờ quy hoạch Vùng Thủ đô vừa phê duyệt lại quay ngoắt sang tùy chỉnh cả quy hoạch chung. Vậy cho nên quy hoạch hành lang thoát lũ hệ thống sông Hồng, sông Thái Bình cũng bị tùy chỉnh lại. Cứ diễn thực trạng quy hoạch sau tùy chỉnh lại quy hoạch trước, tổng thể quy hoạch sao có thể bài bản căn cơ?

Đã thấy chất lượng các map bản đồ án quy hoạch cũng đâu ít vấn đề lộ ra những khiếm khuyết non tay. Hãy nhìn vào quy hoạch phân khu, lấn sang huyện Gia Lâm một tý, ôm sang huyện Đông Anh một tý, hỏi phần cận kề ai quản? Ngay hệ thống sông Hồng băng qua thành phố Hà Nội cũng bị quy hoạch như cát cứ. Long Biên quản giữa dòng hất sang tuyến bắc, bên này là các quận Hoàn Kiếm, Hai Bà Trưng xảy ra sai phạm đâu dễ xử lý?

Rõ nét là tổ chức triển khai và quản lý quy hoạch còn quá là nhiều lỗ hổng, quá là nhiều khe hở. Nhìn xem: Từ Hiến pháp đất nước cho tới Luật Thủ đô đều luật lệ cộng đồng có trách nhiệm với quy hoạch, giám sát quy hoạch. Nhưng nhìn thấy được rõ những lời nói góp ý, phản biện của công đồng, của dư luận liệu có lọt tai? Quy hoạch con đường phải thẳng, nhưng uốn éo, có lãnh đạo còn như che chắn là “đường cong mềm mịn”? Có những đoạn đường như “nút cổ chai” đi từ hồ Linh Đàm ra ngoài đường Giải Phóng bao năm vẫn cứ “nút chai” kẹt cứng. Ngay cả dự án xe buýt nhanh đầu tư 1.100 tỷ VNĐ đi vào vận hành dư luận đang ồn ào có nguy cơ “vỡ trận”! Có hay dự án này ngay từ lúc manh nha, các chuyên gia và số đông dân cư Thủ đô đã cảnh báo, nhưng có ai nghe? Dự án giờ đi vào thể nghiệm, giờ “ban ra” lệnh cấm đủ thứ xe trên đồng loạt tuyến phố, có hay đường sá quá chật, sao có thể có đường riêng dành riêng cho xe buýt?

Mổ xẻ chuyện đường tắc, phố nghẽn là do tỷ trọng đất dành riêng cho giao thông quá ít. Yêu cầu tới 20% mà giờ chưa được 10%, chưa nổi 1/2. Đất đai dành riêng cho giao thông tĩnh phải 3 – 4%, nhưng chỉ với 0,3%, sao tránh nổi cái sự quá tải của một thủ dô với gần 10 triệu dân?

Rõ nét phải rộng mở vận tải công cộng, nhưng mở đã quá lờ đờ. Thêm vào đó càng mở vận tải công cộng, thì càng ra đời đủ bất cập, đường như càng nghẽn thêm ra. Nhìn xem: Hầm đường bộ, cầu vượt cho những người đi dạo tốn phí bạc tiền mà hiệu quả quá ít. Ai hay kế hoạch từ 20 năm ngoái phải có 8 tuyến phố sắt đô thị mà giờ mới mở 2 dự án thì cả 2 vẫn đang ỳ ạch bày ra đủ bề bộn?

Rõ nét phải giãn mạnh các cơ quan, trường học, bệnh viện lớn ra bên ngoài các quận trung tâm, nhưng tại sao triển khai quá chậm? Trong hơn hai chục bộ ngành, 6 bộ ngành đã di dời, còn các bộ ngành khác thì sao? Phải ngó lại cả những bộ ngành đã dời đi, nhưng đã bộ ngành nào trả lại đất làm cho TP làm các công trình công cộng, vườn hoa sân chơi chưa? Thêm lần nữa cũng nên chỉ rõ những “ký tá” cho những cao ốc xây dựng vút cao ở các quận trung tâm quá là nhiều, sao có thể nói rằng là TP xanh – sạch – đẹp được?

Không những Thủ đô thành phố Hà Nội, mà TP Hồ Chí Minh cũng đang trong áp lực rất rộng lớn của nghẽn tắc giao thông, của hạ tầng quá tải. Cần bạc tiền lớn, rất rộng lớn để tháo gỡ cái nghẽn tắc, cái quá tải là không thể khác. Nhưng cần hơn là tổng quy hoạch bài bản căn cơ cho các đô thị lớn này.

Hôm nay thành phố Hà Nội gần 10 triệu dân, TP Hồ Chí Minh là 13 triệu dân, nhưng phải tính 10 – 20 – 30 năm sau, dân số sẽ là bao nhiêu để lo để tính từ hôm nay. Giãn mạnh dân, xây dựng các TP vệ tinh mới, thiết nghĩ phải là việc làm cấp thiết ngay! Còn nếu tư duy chưa thoát ra, cứ loay hoay lo bạc tiền “ném vào” những dự án tình thế “chữa cháy”, đường sá sẽ càng thêm tắc, càng thêm nghẽn, hạ tầng sẽ càng quá tải nặng nề hơn. Đó mới chính là cái thảm họa đang như báo trước!

Thiếu ngân sách bạc tiền, trong lúc ngân sách đất nước cũng đang rất khó. Cơ chế đặc điểm dành riêng cho thành phố Hà Nội là rất cần. Nhưng trước tiên lãnh đạo Thủ đô cần kiểm tra lại tất cả những khoản chi tiêu công xem đã chặn hết những lãng phí chưa? Chỉ một khoản cắt cỏ tỉa hoa, Chủ tịch thành phố Hà Nội cho rà soát đã đỡ 1 năm tới 700 tỷ VNĐ. Vậy đầu tư cho chống ngập, xử lý hồ ao, chỉnh trang hè phố, đèn chiếu sáng, cả các pa-nô khẩu hiệu quá là nhiều có giảm nhẹ đi được đi không? Rất là nhiều đầu tư bạc tiền ném vào xây dựng các TT TM, mở chợ, làm nhà văn hóa, nhà thư viện, quảng trường ở các huyện liệu có “quá tay” không? Rõ nét tất cả các dự án đầu tư, những chi tiêu công đều phải kiểm tra lại hết xem các dự án mở ra, các chi tiêu ấy đã thật sự khẩn cấp chưa, có thể giảm nhẹ đi đi được không?

Thủ đô của cả đất nước phải khang trang to đẹp! Thủ đô của cả đất nước phải xanh – sạch – đẹp. Nhưng Thủ đô của cả đất nước càng phải đi đầu gương mẫu trong tư duy cách nghĩ cách làm: Biết đầu tư đúng vào những việc cần đầu tư, biết dùng bạc tiền ngân sách làm thế nào cho hiệu quả tối ưu nhất! Còn cứ quy hoạch uốn nắn, chồng chéo lên nhau, quy hoạch nọ “đá chân” lên quy hoạch kia trong cái tư duy nhiệm kỳ, khi nào quốc gia mới có 1 Thủ đô modern hiện đại xứng tầm!

Có người hỏi thẳng: Thực trạng tắc nghẽn giao thông, hạ tầng quá tải ở Thủ đô do nghẽn từ quy hoạch, hay non kém tư duy? Có hay Thủ đô là nơi quy tụ nhân tài, dư thừa tri thức sáng tạo, sao có thể nói rằng non kém nhỉ?

Đỗ Quang Đán
(Báo Xây dựng)