Nhật Bản đã có thời gian phải đối diện với thời kỳ đô thị hóa nhanh gọn. Bên cạnh những thành tựu trong phát triển đô thị, đất nước này cũng gặp phải nhiều thử thách nhưng sau cuối họ đã trở thành công nhất định trong phát triển đô thị.
Sau thế chiến thứ hai, Nhật Bản bước vào thời kỳ phát triển và đô thị của Nhật Bản cũng phải đối diện với các vấn đề mà đô thị Việt Nam hiện đang gặp phải như dân số tập trung quá đông ở đô thị, giao thông công cộng, cơ sở hạ tầng không đáp ứng kịp, độc hại hệ sinh thái…
Nhiều thành phố trong các năm 1960 – 1980, dân số đột nhiên tăng. Hậu quả của sự tăng lên đột biến về dân số đã dẫn tới đô thị phát triển không kiểm soát được, thiếu nhà ở, cơ sở hạ tầng không đáp ứng kịp, độc hại hệ sinh thái tăng nhanh, ùn tắc giao thông… Để giải quyết các vấn đề tồn tại đầy thử thách trong tiến trình phát triển đô thị, Nhật Bản đã đi từ quy hoạch.
Tại Nhật, quy hoạch được coi là một chương trình quảng cáo xúc tiến đầu tư nghiêm túc. Sau thời điểm quy hoạch hoàn chỉnh, sẽ được đưa ra rộng thoải mái trước công chúng, đặc biệt về quy hoạch sử dụng đất và quy hoạch hạ tầng. Mục tiêu của điều này là để các nhà đầu tư và nhân dân cùng tham dự triển khai.
Điểm duy nhất trong quy hoạch đô thị Nhật Bản là trong những chương trình phát triển đô thị có luật lệ tối thiểu 40% dự án phải ưu tiên cho địa phương quản lý triển khai. Khi quy hoạch được tạo lập nên, cần lấy quan điểm cộng đồng rất là nhiều lần, bảo đảm 70% tự nguyện đồng ý thì quy hoạch đó mới được phê chuẩn.
Khi quy hoạch đó được phê chuẩn, được sự đồng thuận thì sẽ được chuyển tải thành các luật lệ (gọi là chính sách phát triển đô thị) được chính quyền đô thị triển khai. Đây là công cụ pháp lý tương tự một văn bản dưới luật. Khi bản quy hoạch được phê duyệt sẽ trở thành công cụ chính thức để triển khai quy hoạch. Lúc ấy sẽ được thông báo và quảng cáo rộng thoải mái đến cộng đồng và có hiệu lực từ thời điểm ngày được chính thức công bố.
Sau thời điểm các đồ án quy hoạch được phê duyệt, các dự án do chính quyền thành phố/chính quyền địa phương đảm nhận. Các dự án do Bộ Đất đai, Hạ tầng, Giao thông và Du lịch (MLIT) phê duyệt/ thẩm định trình Chính phủ phê duyệt, tỉnh sẽ tiến hành thực hiện triển khai quy hoạch.
Quy hoạch đô thị có 3 sản phẩm chính: quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch hạ tầng và danh mục các dự án phát triển.
Quy hoạch sử dụng đất chủ yếu trong những đồ án quy hoạch đô thị, định rõ đề nghị hai khu vực căn bản: khu vực khuyến nghị phát triển đô thị và khu vực kia là hạn chế phát triển. Các khu vực này được chia nhỏ từng lô với các luật lệ nghiêm ngặt về thiết kế kỹ thuật công trình đô thị.
Quy hoạch các quận/huyện vô cùng quan trọng trong quản lý phát triển đô thị. Quy hoạch này còn có content nội dung liên quan đến thiết kế kỹ thuật đô thị, đề ra những nguyên tắc và chỉ dẫn xây dựng đô thị hoặc chỉ dẫn bảo tồn/giữ gìn cho mỗi khu vực đô thị. Do vậy, qui hoạch quận, huyện cũng có thể xem như là phần bổ sung chi tiết cho quy hoạch sử dụng đất toàn thành phố. Quy hoạch này bảo đảm sử dụng đất có hiệu quả đặc biệt với các khu vực biến đổi tính năng và các khu vực đất trống nội đô.
Các dự án phát triển đô thị gồm: dự án phát triển khu người dân đô thị và các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng. Tuỳ theo từng trường hợp cụ thể có thể giao cho những đối tác có đủ tiềm lực về tài chính và chuyên môn triển khai.
Các dự án này đều yêu cầu bảo đảm chất lượng hệ sinh thái đô thị và làm hài lòng các nhóm ích lợi tham dự phát triển. Dự án phát triển khu người dân đô thị được phân thành 2 loại: dự án phát triển đô thị mới gắn liền với các khu công nghiệp, khu kinh tế và dự án tái phát triển khu người dân hiện có.
Việc cấp phép biến đổi tính năng sử dụng đất, đền bù giải phóng mặt bằng, xây dựng các công trình kiến trúc thường rất được xem trọng. Để tránh thực trạng sử dụng đất thiếu kiểm soát, việc cấp phép đầu tư cho tư nhân được kiểm duyệt rất chặt chẽ. Các khu vực đã lập dự án khả thi với quy hoạch 1/500 được chuyển tải thành quy chế với các luật lệ trong sử dụng đất mang tính bắt buộc.
Các luật lệ về thiết kế kỹ thuật đô thị cho phép mềm dẻo hơn nhưng vẫn tuân thủ theo các tiêu chuẩn và các luật lệ của quy hoạch chung đô thị. Chính quyền đô thị tại địa phương thực hiện các hạng mục trong quy hoạch được duyệt thích hợp với phân công về quản lý của nhà nước. Hạ tầng đường sá với ít nhất 4 làn xe, các dự án cải tạo upgrade nâng cấp các khu người dân đô thị có quy mô ít nhất 50 ha do cấp tỉnh quản lý triển khai.
Việc lập quy hoạch và lập các dự án đô thị trực thuộc 2 tỉnh hoặc nhiều hơn sẽ được phê duyệt bởi bộ MLIT. Cán bộ tham dự xây dựng chính sách được tuyển dụng từ các ban ngành có liên quan đến quy hoạch, xúc tiến đô thị hoá hoặc quản lý xây dựng.
Dự án cấp vùng và đất nước sẽ được triển khai bởi các cơ quan tầm cỡ đất nước phối hợp với tổng doanh nghiệp lớn giả dụ như Tổng công ty Đường bộ Nhật đảm nhiệm. Các dự án khác được triển khai trên có sở có đồng thuận của bộ MLIT và chính quyền địa phương. Các đơn vị tham gian triển khai dự án có thể là tổ chức nhà nước, doanh nghiệp tư nhân và các công ty cổ phần triển khai.
Thời nay, Nhật Bản đã trở thành công trong xây dựng đô thị nhỏ gọn, thân mật hệ sinh thái, giảm lượng CO2, phát triển đô thị trung tâm, đồng thời tiến hành sách lược thông minh thu nhỏ các vùng ngoại ô, đạt được đô thị vững chắc.
Theo Khánh Phương/Báo Xây Dựng
Thêm nhiều thông tin hấp dẫn với BdsNhaDat.com.vn ☑
T.H
