Rất là nhiều đô thị trên thế giới đã quy hoạch cho người dân của mình theo dạng “thành phố dành cho tất cả những người đi dạo”. Mục tiêu của các nhà quản lý đô thị là nhằm lôi cuốn nhiều du khách, đồng thời mang lại cuộc sống chất lượng cho người dân của mình.
Đấy là trường hợp của Venice, Italia, Singapore, Copenhagen, Brussel hay Hamburg trong tương lai… là những chẳng hạn điển hình.
Tìm hiểu thêm: Bí kíp của kiến trúc “Thành phố nổi” Venice
Sự sai trái của quy hoạch giải quyết giao thông cơ giới
Như chúng ta đã biết, bên cạnh những mặt tích cực, ôtô cũng chính là một trong các lý do gây ra của những vấn đề nghiêm trọng liên quan đến hệ sinh thái, xã hội trong thành phố modern hiện đại.
Dân số đô thị ở hầu như tất cả khắp nơi trên thế giới đều tăng nhanh, điều ấy dẫn đến sự ùn tắc giao thông càng ngày càng trầm trọng. Vấn đề bức xúc nhất của xe ôtô nội đô là bãi đậu xe, nhất là tại các trung tâm thành phố. Sự bê trễ trong di chuyển lâu quá do quá trình ùn tắc giao thông đã gây ra nhiều thiệt hại về cả kinh tế lẫn tinh thần cho cộng đồng và xã hội. Sự ùn tắc nghiêm trọng bởi ôtô là một trong các lý do gây độc hại không khí, đóng góp thêm phần làm trầm trọng thêm sự tăng lên nhiệt độ toàn thế giới.
Bao năm qua, xây dựng tập trung vào phát triển nhiều dự án ở những khu vực ngoại ô to lớn, những KĐT vệ tinh nằm ven các trung tâm và nhắm đến những dự án giao thông để phục vụ cho sự di chuyển của các khu vệ tinh này. Họ cho rằng như vậy là hợp lí bởi dân cư di chuyển bằng các phương tiện giao thông thuận lợi.
Điều này có phần nào hợp lí về mặt phát triển rộng mở không gian nhưng thực tiễn cho thấy kiểu quy hoạch này trở nên rất tệ cho sức khỏe dân cư. Quy hoạch như vậy làm cho tất cả những người ta tùy theo xe cơ giới, bị tù túng trong những tòa nhà cao ốc ngút ngàn mà dường như không có thời cơ hưởng thụ thiên nhiên.
Hầu như tất cả các nhà quy hoạch trên thế giới lập ra các quy hoạch mà trong đó buộc dân cư phải sống nhiều thời gian trong những tòa nhà công sở, trong phương tiện giao thông. Quy hoạch này dường như không coi trọng đến việc tạo lên nhiều khu vui chơi và giải trí để dân cư tham dự các hoạt động ngoài trời. Các đô thị lớn đều chìm trong những tòa nhà nhiều tầng, đường cao tốc, tàu điện ngầm…. Điều ấy vô cùng không có lợi cho sức khỏe cũng như chất lượng cuộc sống của dân cư.
Cần nhìn nhận thay đổi về quy hoạch
Năm 2009, Copenhagen của Đan Mạch phát động chiến dịch hóa thành phố thành nơi đáng sống nhất trên thế giới. Quy hoạch nhắm đến dân cư buộc họ phải bước ra khỏi nhà, khỏi công sở và khỏi chiếc xe hơi nhiều hơn. Việc đi dạo quanh thành phố, thăm quan những khu vực công cộng sẽ cải thiện được đời sống cộng đồng trong xã hội.
Thủ đô Đan Mạch là Copenhagen đã bắt đầu thực hiện triển khai một quy hoạch đầy tham vọng với cùng một quyết tâm xây dựng 26 làn xe rộng mở chỉ dành riêng cho xe đạp như 1 phần của mục đích của thành phố trở thành “Thủ đô carbon trung tính” vào năm 2050.
Copenhagen đã đầu tư 20-25% ngân sách cho đường bộ vào cơ sở hạ tầng dành riêng cho xe đạp. Có khoảng 35.000 điểm đỗ không gian dành riêng cho xe đạp xuôi theo đường bộ, tăng sự thuận tiện và giảm những rắc rối của việc đậu xe. Trong khi ấy, chính sách loại trừ bãi đậu xe ôtô của thành phố từ 2-3% mỗi năm được triển khai trong không ít thập kỷ.
Với sách lược này, dân cư bảo vệ được hệ sinh thái khi tiêu hao ít điều hòa và xăng xe hơn; liên kết với cộng đồng hơn; có sức khỏe tốt hơn; lôi cuốn được không ít du khách hơn.
Một quy hoạch lý tưởng là dựa trên các giác quan của con người và tạo những trải nghiệm tối đa cho tất cả những người dân. Quy hoạch phải làm sao tạo lên đô thị mà ở đấy nơi dân cư có thể đi dạo đủng đỉnh và tận hưởng cảm nhận mới mẻ từ hệ sinh thái sống.
Quy hoạch nên nhắm đến việc loại trừ xe hơi và sử dụng những phương tiện giao thông khác. Việc quá coi trọng vào dòng xoáy xe auto tự động hay xe điện hay những sản phẩm tương đương chỉ với lợi cho ngành ôtô mà chẳng ích lợi gì cho đời sống dân cư.
Trường hợp của Singapore cho thấy xe hơi không phải là chọn lựa quá tốt cho quy hoạch những thành phố lớn. Khi S diện tích đất đã không còn và không có chỗ cho xe hơi. Thay vào đó, đi dạo và xe đạp lại là những phương pháp hữu hiệu hơn cả.
Các nhà quy hoạch đô thị và thiết kế tại Hamburg, Đức đã và đang tiến hành thực hiện dự án “Quy hoạch Mạng lưới Xanh” nhằm mục tiêu loại trừ sự tùy theo ôtô trong thành phố trong tầm 15 năm tới. Dự án giúp biến đổi đô thị thành 1 loại đô thị tích hợp mà trong tương lai các thành phố lớn khác trên thế giới có thể học tập.
“Quy hoạch Mạng lưới Xanh” của Hamburg sẽ tạo lên cho cộng đồng đi dạo và xe đạp những con đường mang tính thẩm mỹ, an toàn và thuận tiện sử dụng. Đấy là mạng lưới kết nối với các khu vực cây cối hiện có của thành phố với hệ thống đường không cho phép các loại xe ôtô hoạt động. Quy hoạch này sẽ được phát triển trong 15-Hai mươi năm tới, có sự kết nối với các khu vực như: công viên, sân chơi, vườn cây, nghĩa trang… Mạng lưới này cho phép cộng đồng và khách du lịch có thể di chuyển vòng quanh thành phố hoàn toàn bằng xe đạp hoặc đi dạo. Mạng lưới sẽ chiếm tới 40% S diện tích các KĐT.
Trong trường hợp của Hamburg, hơn 60 năm qua nhiệt độ trung bình của thành phố đã tăng 9°C. Mực nước biển đã tăng 20 cm và các chuyên gia dự định sẽ tăng lên 30 cm vào năm 2100. Quy hoạch đô thị không có xe ôtô được đề nghị để giảm lượng khí thải carbon dioxide, rộng mở hành lang không gian xanh nhằm làm giảm đi bớt hiện tượng thiên tai lũ lụt và bão táp.
“Quy hoạch Mạng lưới Xanh” nhằm mục tiêu cải thiện sức khỏe nói chung của cộng đồng cư dân thành thị, làm giảm sự nhất thiết phải sử dụng xe ôtô để đi ra phía bên ngoài thành phố vào cuối tuần, từ đấy giảm độc hại đô thị, sức khỏe cộng đồng được cải thiện.
Quy hoạch của Brussels là biến trục trung tâm của thành phố thành một khu vực chỉ dành cho tất cả những người đi dạo và xe đạp, chuyển đường lớn bốn làn xe ôtô và một chuỗi hành lang quảng trường thành một dải các con phố dài với đồng loạt các cửa hiệu và quán café phục vụ cho tất cả những người dạo bước.
Dự án này là 1 phần của một xu thế phát triển, nhất là ở châu Âu, xu thế tạo lên mạng lưới xe đạp rộng khắp cả toàn thành phố, kết nối giữa trung tâm với khu vực ngoại ô. Brussels – thủ đô và thành phố lớn nhất của Bỉ và một trong các thành phố đông đúc nhất châu Âu, hiện cũng đang ước tính về một thủ đô không có xe ôtô.
Như thế, để trở thành một đô thị sống tốt, thân thiết hệ sinh thái thì các nhà quản lý đô thị, KTS thiết kế và những tổ chức liên quan phải lấy trọng tâm là dân cư của tư tưởng thiết kế và phát triển đô thị thay cho tập trung quy hoạch theo kiểu vì nhu cầu của “xe cơ giới”. Nghĩa là cần quay quanh vào phương pháp nhu cầu của con người chứ không phải quy hoạch để thế nào cho đô thị chứa được càng nhiều xe càng tốt, có không ít chỗ đỗ xe, đựng nhiều người…
Tài liệu tham khảo: Making healthy cities; Passion for liveable cities; Habitat
Theo Khánh Phương/Báo xây dựng
Thêm nhiều thông tin hấp dẫn với BdsNhaDat.com.vn ✅
T.H
