Hoa mắt chọn vật liệu ốp lát ❗

Khi xây nhà, đến lúc xong phần xây thô, chuyển qua giai đoạn hoàn thiện là cả gia chủ, cả thợ đều thở phào, mừng rỡ ít nhiều. Giai đoạn trở ngại khổ cực đã qua. Mặc dù vậy có làm rồi mới biết – chính giai đoạn hoàn thiện là giai đoạn trở ngại, rắc rối phức tạp kiểu khác, mà chuyên gia thiết kế hiểu rõ sâu xa hơn ai hết. Một trong các chuyện vẫn luôn là vấn đều nóng bỏng, đau đầu và hoa mắt là chọn nguyên vật liệu ốp lát.

Vì sao phải ốp lát?

Lời đáp đơn giản thôi, nhưng có lẽ cũng nên phải hiểu ở khía cạnh kỹ thuật một chút thì khi đi vào sâu vấn đề mới dễ dàng. Ốp và lát là việc tạo – phủ những bề mặt bằng nguyên vật liệu khác nhằm thích hợp với yêu cầu sử dụng, đặc tính kỹ thuật và nhu cầu thẩm mỹ.

Phân loại ốp lát

Thực ra, ốp và lát giống nhau về thực chất. Lát được dùng cho các mặt phẳng ngang (nền, sàn), ốp được dùng cho những mặt đứng (tường, vách). Trong những phần sau, người viết gọi chung là “ốp lát”. Có không ít cách phân loại cho content nội dung công điều này. Căn cứ vào lời giải đáp phía trên, có thể phân loại theo các nhóm sau:

Theo mục tiêu sử dụng

• Ốp lát để tạo bề mặt phù hợp cho việc sử dụng (Lát sàn bằng nguyên vật liệu nhẵn cho sạch sẽ, lát sân bằng nguyên vật liệu nhám để chống trơn chống trượt…), có phối hợp nhân tố trang trí.
• Ốp lát để bảo vệ các bề mặt, kết cấu bao che trước các nhân tố xâm thực (Lát sàn, ốp tường khu vệ sinh, ốp chân tường… để ngăn cản thấm nước, tránh rêu mốc…), có phối hợp nhân tố trang trí.
• Ốp lát trang trí đơn thuần (không có ý nghĩa chức năng)

Theo khu vực, bề mặt

• Lát nền, sàn
• Ốp tường (trong khu vệ sinh, các mảng trang trí)
• Ốp tường mặt ngoài công trình (tạo hiệu quả thẩm mỹ, tạo bề mặt bao trùm thay sơn)
• Ốp lát trong nhà, ốp lát ngoài trời

Theo nhóm nguyên vật liệu chính

• Nguyên liệu gỗ (gỗ tự nhiên, gỗ công nghiệp…)
• Gạch (gạch đất nung, gạch ceramic, gạch xi măng…)
• Đá (tự nhiên, nhân tạo)
• Các nguyên vật liệu khác (nhôm, kính, thảm, các nguyên vật liệu composit mới, nguyên vật liệu hỗn hợp…)

Trong mỗi nhóm nguyên vật liệu lại có thể phân chia nhỏ không chỉ có vậy. Ở đây người viết chỉ khái quát ở những nguyên tắc chung và những nhóm căn bản.

Hoa mắt chọn nguyên vật liệu ốp lát

Có thể nói rằng, trong lĩnh vực xây dựng nói chung, công nghệ nguyên vật liệu càng ngày càng phát triển rất mạnh; trong đó có nguyên vật liệu ốp lát. Các sản phẩm mới liên tiếp sinh ra với chủng loại phong phú đẹp, kích thước hoạt bát, chức năng ưu việt. Các nguồn cung ứng cũng khá đa dạng, từ những doanh nghiệp nội địa, liên kết kinh doanh, các sản phẩm nhập trực tiếp từ nước ngoài với rất nhiều loại giá thành từ cao cấp đến bình dân. Khi công trình vào giai đoạn hoàn thiện, vấn đề chọn nguyên vật liệu ốp lát thường làm hoa mắt cả chuyên gia thiết kế và gia chủ. Bình thường, chuyên gia thiết kế là người quyết định các nguyên vật liệu ốp lát để bảo đảm chức năng sử dụng và thích hợp thẩm mỹ chung. Thực tiễn vấn đề này khá quan trọng. Lựa chọn nguyên vật liệu đúng, ngoài các việc tiện ích về chức năng còn có thể làm không gian kiến trúc được tôn lên, và trái lại. Không dừng lại ở đó, phương pháp ốp lát cũng như 1 bài toán thiết kế. Phải tính toán hướng ốp lát để bảo đảm cân đối, hài hoà, chẵn viên, liền lạc… không khi nào là việc dễ; đặc biệt với những bề mặt xen lẫn nguyên vật liệu không giống nhau và kích thước viên không giống nhau. Đã qua rồi thời kỳ hồ sơ thiết kế chỉ ghi trên bề mặt cắt là: “Lát gạch ceramic 300×300”, mà lúc này – gần như với đa số công trình, bản vẽ mặt bằng, mặt cắt ốp lát là không thể không có. Điều này hẳn để cho chất lượng công trình được tốt hơn. Mặc dù thế, không phải lúc nào cũng bản vẽ đủ, thể hiện kỹ và đủ thông tin là có thể ra được sản phẩm tốt. Chuyện “hoa mắt” vẫn chính là câu truyện dài…

Để có 1 cơ sở tốt cho công tác thiết kế, trước tiên chuyên gia thiết kế phải nắm vững nguyên tắc và đặc tính nguyên vật liệu, rồi mới tiến hành chọn mẫu (Màu sắc, kích thước…) Không phải nhà cung ứng nguyên vật liệu nào thì cũng có đủ thông tin qua những catalogue để chuyên gia thiết kế tham khảo và lựa chọn – đặc biệt là những loại nguyên vật liệu không sản xuất theo quy trình công nghiệp (nguyên vật liệu tự nhiên). Thêm lần nữa, cho dù cho có được các thông tin và hình ảnh qua tài liệu, thì việc được “tận mắt nhìn, tận nơi sờ” vẫn không khi nào thừa. Gia chủ cũng không dễ tưởng tượng qua các bản vẽ ốp lát, mà người ta cũng có mong muốn y như thế. Vậy cho nên chuyện chuyên gia thiết kế và gia chủ “dung dăng dung dẻ” cùng nhau đi chọn nguyên vật liệu ốp lát là chuyện thường nhìn thấy. Và khi ra tới các siêu thị nguyên vật liệu, các khu vực bán nguyên vật liệu xây dựng… hoa mắt là chuyện tất nhiên. Khi căn nhà chưa thành hình, gia chủ thường ít can thiệp; nhưng khi đã sang giai đoạn hoàn thiện, họ thường muốn đưa những quan điểm và sự chọn lựa vào, và đấy thường là vấn đề xung đột với chuyên gia thiết kế. Đơn giản đặc biệt là chuyện đã thiết kế theo 1 loại nguyên vật liệu này, nhưng gia chủ đi xem và thích 1 loại khác. Những người bán hàng thì rất khéo chào mời và giới thiệu sản phẩm của họ. Có thể sản phẩm đó đẹp thật tốt thật, nhưng có thích hợp với từng không gian và yêu cầu cụ thể hay là không lại là chuyện khác. Đấy là nỗi khổ của rất nhiều chuyên gia thiết kế khi “dung dăng dung dẻ” với gia chủ. Nhẹ thì mất thời gian thuyết phục; nặng thì mâu thuẫn, tác động tới mối liên hệ và tác động trực tiếp luôn tới chất lượng công trình. Không đi kèm thì không có sự đồng thuận, đi kèm thì hay phát sinh nhiều vấn đề khó kiểm soát. Nhiều công sở, công ty tư vấn cũng có nguyên vật liệu mẫu; nhưng số lượng, chủng loại nguyên vật liệu mẫu không thể so sánh với các trung tâm nguyên vật liệu xây dựng. Rồi chuyện gia chủ không theo thiết kế mà tự chọn nguyên vật liệu ốp lát theo ý mình (họ tự cho chính mình quyền đó), rồi mua về bảo thợ làm; chuyên gia thiết kế cũng thường chỉ biết thở than…

Chưa hết, với bản thân chuyên gia thiết kế, cũng vấp phải rất là nhiều trở ngại về vấn đề này, ngay cả khi đã đạt được sự đồng thuận với gia chủ. Từ lúc thiết kế tới khi xây lắp ốp lát, nhanh cũng mất vài tháng, chậm có thể hàng năm. Không có bất kỳ ai bảo đảm là những nguyên vật liệu sử dụng cho thiết kế sẽ còn khi xây lắp. Việc hết hàng, huỷ mẫu… của nhà cung ứng, đơn vị sản xuất là thông thường. Và chuyên gia thiết kế lại bắt buộc phải đi tìm kiếm một mẫu nguyên vật liệu tương đương khác; hay tệ hơn, thiết kế lại ốp lát ngay trong giai đoạn xây lắp. Lại một quy trình “hoa mắt” mới cùng gia chủ…

Để không hoa mắt và có căn nhà đẹp

Với chuyên gia thiết kế, hay gia chủ cũng như vậy, khi lựa chọn nguyên vật liệu ốp lát cho công trình, phải căn cứ vào một vài nguyên tắc nhất định, để bảo đảm tính hợp lí và không bị “hoa mắt” giữa những chủng loại nguyên vật liệu trên thị trường. Mặc dù thế các nguyên tắc này khi áp dụng cũng hết sức hoạt bát. Các nguyên tắc chúng tôi tạm tổng kết như sau:

Đúng chức năng sử dụng:

Đây là nhân tố quan trọng trước tiên. Mặc dù có nguyên vật liệu có cách thức, Màu sắc ra sao thì phải đúng chức năng sử dụng của không gian đó. Tuỳ theo yêu cầu chức năng đặc điểm của không gian, khu vực đó mà chọn nguyên vật liệu thích hợp. Chẳng hạn: Ốp tường vệ sinh phải bảo đảm yêu cầu chống thấm, dễ cọ rửa; sàn vệ sinh phải chống thấm, chống trơn chống trượt – trượt, sân phải có khả năng chịu được lực tốt, chống trơn chống trượt…

Đồng nhất với không gian kiến trúc:

KTS thiết kế là người nắm vững nhất điều ấy, để kiến nghị ra những loại nguyên vật liệu thích hợp, đề ra phương pháp ốp lát tốt về hướng nhìn; content nội dung, ý tưởng thể hiện trên mặt (nếu có). Nét đẹp phải là hài hoà. 1 loại gạch đẹp nhưng đem vào bề mặt, vào không gian cụ thể chưa chắc đã đẹp. Gạch đắt tiền cũng không làm ra nét đẹp. Chẳng hạn: Các không gian, các khu vực cần sáng sủa, hoặc thiếu sáng chớ nên dùng gạch tối mầu, không gian trang nghiêm như phòng thờ có thể lát đăng đối với mầu trầm, không gian phòng con trẻ có thể lát tự do, Màu sắc tươi trẻ…Các không gian ngoại thất như sân vườn nên sử dụng các loại nguyên vật liệu có nguồn gốc tự nhiên, mầu trung tính như đá, gạch gốm…

Mật độ hài hoà:

Nguyên liệu ốp lát phải có mật độ hài hoà với không gian và S diện tích ốp lát. Với những không gian nhỏ như phòng tắm, chớ nên chọn những nguyên vật liệu có kích thước quá lớn. Nguyên liệu có kích thước lớn gây cảm nhận không thuận về thị giác mà còn giúp cho việc phải cắt viên khi không chẵn gây mất thẩm mỹ. Với những diện lớn thì chớ nên dung gạch/ đá có kích thước nhỏ, gây “nát” bề mặt và khó làm phẳng mặt do có quá là nhiều mạch

Khai thác đúng đặc tính cơ lý nguyên vật liệu:

Mỗi loại nguyên vật liệu có những đặc tính cơ lý, cấu trúc không giống nhau. Hiểu và khai thác đúng những đặc tính đó sẽ làm những khu vực ốp lát có chất lượng và thẩm mỹ; khai thác được những điểm mạnh, tránh được điểm yếu của mỗi loại nguyên vật liệu. Chẳng hạn: Đá granite có tính đồng chất cao, kết cấu chắc, không có thớ… nên ưu tiên sử dụng cho các chỗ nền, sàn, mặt thao tác dễ va đập, chịu lực… như mặt bậc, bậu cửa, mặt bếp…; các loại đá có vân thớ, dễ nứt vỡ chỉ nên ốp tường, chớ nên lát sàn; gỗ chớ nên lát ở sàn tầng trệt và các khu vực có nguy cơ ngấm nước…Các khu vực ngoài trời phải sử dụng những loại vật liều bền trước ảnh hưởng hệ sinh thái hơn là ở phía trong nhà…

Thích hợp phong thuỷ và tâm lý của gia chủ:

Đây là nguyên tắc khá… hoạt bát và yêu sách chuyên gia thiết kế phải có kiến thức tổng hợp nhất định ngoài những kiến thức mang tính kỹ thuật như trên đề cập. Mỗi loại nguyên vật liệu có 1 tác động nhất định tới không gian và tâm lý con người. Lựa chọn nguyên vật liệu thích hợp dẫu theo nguyên tắc nào thì cũng vẫn phải hướng đến sự thoải mái cho tất cả những người sử dụng. Nắm giữ được điều ấy ngoài sự hiểu biết còn cần cả sự nhạy cảm của người làm tư vấn. Không phải ngẫu nhiên mà gỗ luôn là ưu tiên bậc nhất cho nguyên vật liệu nền nhà ở. Bởi gỗ (thuộc hành mộc) có tính có tính dương so với các loại nguyên vật liệu gạch đá (thuộc hành thổ) khác. Gỗ cho cảm nhận ôn hoà, ấm cúng, rất thích hợp với nhà ở. Cũng tương đương, trong nội thất chớ nên sử dụng quá là nhiều đá, vì đá cho cảm nhận lạnh tanh. Hiểu tường tận các vấn đề liên quan đến người chủ căn nhà và căn nhà (tuổi tác, mệnh, hướng…) để đưa các loại nguyên vật liệu thích hợp cũng chính là một nguyên tắc cần chú trọng.

Kết luận

Ở bài viết, tác giả không có tham vọng đề ra một thống kê tổng hợp về các loại nguyên vật liệu ốp lát, giới thiệu chức năng của chúng; hay nghiên cứu về kỹ thuật ốp lát; cũng như không đề ra một nguyên tắc bất di bất dịch cho công điều này. Tác giả muốn đề ra một chiếc nhìn khái quát từ đầu đến cuối ở nhiều khía cạnh có liên quan. Mọi người sẽ có 1 cách nhìn, cách nghĩ và làm không giống nhau. “Hoa mắt” là 1 hiện tượng vẫn luôn luôn xảy ra. Đó cũng chính là một câu truyện nghề!

Bài và ảnh: KTS Nguyễn Trần Đức Anh
© TCKT